ESET: Προστατεύοντας τα παιδιά από το διαδικτυακό εκφοβισμό (cyberbullying) στην εποχή της πανδημίας του COVID-19
Πέρασε σχεδόν ένας χρόνος από τότε που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κήρυξε επίσημα τον πλανήτη σε κατάσταση πανδημίας λόγω του COVID-19. Οι άνθρωποι κάνουμε ότι καλύτερο μπορούμε για να συμμορφωθούμε με τις οδηγίες των Αρχών και τους κανόνες κοινωνικής αποστασιοποίησης, με την ελπίδα ότι ο κόσμος μας θα επιστρέψει σε κάποια ομαλότητα το συντομότερο δυνατό.
Ολόκληρες οικογένειες βρίσκονται πλέον περιορισμένες στο σπίτι, με τις περισσότερες από τις καθημερινές τους δραστηριότητες να πραγματοποιούνται μέσα από τις οθόνες των ηλεκτρονικών συσκευών. Ενώ είναι δύσκολο για όλους, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η νέα πραγματικότητα είναι ακόμα πιο δύσκολη για τα παιδιά, καθώς χάνουν ένα ουσιαστικό μέρος της διαδικασίας ανάπτυξής τους.
Από τη στιγμή που ξυπνούν μέχρι να πέσουν για ύπνο, περνάνε τη μέρα τους στον ψηφιακό κόσμο – παρακολουθούν τα μαθήματά τους στο διαδίκτυο, αλληλοεπιδρούν με τους φίλους τους στο internet, «αφομοιώνουν» μεγάλες ποσότητες περιεχομένου online και παίζουν παιχνίδια στο internet.
Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι το να περνούν ένα τόσο μεγάλο μέρος του χρόνου τους στο διαδίκτυο δεν είναι μόνο ανθυγιεινό αλλά και επικίνδυνο, καθώς μπορεί να τα εκθέσει σε διάφορους κινδύνους, με κύριο αυτών το διαδικτυακό εκφοβισμό.
Πώς εκδηλώνεται ο διαδικτυακός εκφοβισμός;
Είναι φυσικό μετά την πανδημία και τους κανόνες κοινωνικής αποστασιοποίησης ο κίνδυνος του εκφοβισμού στο διαδίκτυο να έχει αυξηθεί.
Σύμφωνα με τους ειδικούς της ESET, σε αντίθεση όσα πιστεύει η πλειοψηφία, ο διαδικτυακός εκφοβισμός δεν περιορίζεται στα κοινωνικά μέσα, αλλά συχνά εμφανίζεται σε διάφορες πλατφόρμες και εκδηλώνεται μάλιστα με πολλούς τρόπους.
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο διαδικτυακός εκφοβισμός θα μπορούσε φαινομενικά να δείχνει αθώος, ειδικά όταν οι δράστες καλύπτουν τις προθέσεις τους δημιουργώντας memes (διαδικτυακό μιμίδιο) με αστεία που είναι γνωστά μόνο σε αυτούς, στο υποψήφιο θύμα και σε άλλα μέλη μιας κοινής κοινωνικής ομάδας, όπως συμμαθητές ή μέλη μιας αθλητικής, κοινωνικής ή εκκλησιαστικής ομάδας και ούτω καθεξής.
Εναλλακτικά, ο διαδικτυακός εκφοβισμός μπορεί να γίνεται κρυφά σε ιδιωτικές ομάδες και chat rooms, με το υλικό να διαρρέει σκόπιμα στο θύμα. Όλα αυτά καθιστούν δύσκολο τον εντοπισμό του συμβάντος. Ωστόσο, συχνά οι ”νταήδες” του κυβερνοχώρου δε σκέφτονται ότι μπορεί να γίνουν αντιληπτοί, και έτσι θα υποτιμήσουν, θα ταπεινώσουν και θα επιτεθούν δημόσια στα θύματά τους για να του προκαλέσουν μεγαλύτερη ντροπή.
Μια άλλη εστία του διαδικτυακού εκφοβισμού όπου τα παιδιά περνούν ατελείωτες ώρες είναι τα διαδικτυακά παιχνίδια. Ενώ τις περισσότερες φορές οι επιθέσεις εκδηλώνονται με τη μορφή προσβολών, γελοιοποίησης ή με βρισιές, δεν είναι ο μόνος τύπος εκφοβισμού που μπορεί να συναντηθεί σε διαδικτυακές αρένες παιχνιδιού.
Συχνά οι παίκτες θα επιλέξουν το θύμα τους και στη συνέχεια θα προσπαθήσουν να κάνουν το χρόνο που περνάει στο παιχνίδι όσο πιο ενοχλητικό γίνεται, είτε σκοτώνοντας ξανά και ξανά τους διαδικτυακούς χαρακτήρες του (avatar), είτε κάνοντας ψευδή αναφορά στην πλατφόρμα για τη συμπεριφορά του θύματος προκαλώντας την αποβολή του από το παιχνίδι. Όλα αυτά καθιστούν το παιχνίδι ανυπόφορο για το θύμα.
Πώς να αποτρέψετε και να σταματήσετε την παρενόχληση που γίνεται online
Πρώτα απ’ όλα οι ενήλικες θα πρέπει να εντοπίσουν τα προειδοποιητικά σημάδια και να καταλάβουν ότι κάτι δεν πάει καλά με το παιδί. Για να προστατέψουν τον εαυτό τους, τα παιδιά μπορεί να μειώσουν δραστικά τη χρήση των συσκευών τους, μπορεί να γίνουν κακοδιάθετα ή ακόμη και να διαγράψουν τους λογαριασμούς τους και να δημιουργήσουν νέους.
Επιπλέον, δε θα πρέπει να περιμένετε να προκύψει συμβάν διαδικτυακού εκφοβισμού για να ασχοληθείτε με το θέμα. Οι γονείς θα πρέπει να συζητήσουν εκ των προτέρων με τα παιδιά τους για το διαδικτυακό εκφοβισμό και για άλλες παγίδες του διαδικτύου. Τα παιδιά θα πρέπει να γνωρίζουν ότι μπορούν να εμπιστεύονται τους γονείς και τους δασκάλους τους και να συζητάνε μαζί τους τα προβλήματά τους. Ένα καλό μέτρο προστασίας είναι η χρήση προγραμμάτων γονικού ελέγχου (parental control) ώστε οι γονείς να ελέγχουν τι κάνουν τα παιδιά τους στο internet, αν και ορισμένοι μπορεί να το θεωρούν παραβίαση της προσωπικής ζωής των παιδιών τους.
Τα παιδιά πρέπει να γνωρίζουν ότι σε κανέναν δεν αξίζει ο εκφοβισμός και ότι εάν βλέπουν ότι κάποιος παρενοχλείται, δεν πρέπει να παραμένουν σιωπηλοί, αλλά θα πρέπει να μιλήσουν και να το αναφέρουν σε έναν υπεύθυνο ενήλικα. Είναι επίσης σημαντικό να εκπαιδεύσετε τα παιδιά σχετικά με το πώς να αναφέρουν κάποιο περιστατικό και πώς μπορούν να κρατήσουν αρχείο με στιγμιότυπα από την οθόνη τους (screenshots) και αποδεικτικά στοιχεία για περιπτώσεις διαδικτυακού εκφοβισμού που έχουν βιώσει από πρώτο χέρι ή έχουν δει ότι πραγματοποιούνται εναντίον κάποιου άλλου. Επιπλέον, θα πρέπει να γνωρίζουν τα διάφορα εργαλεία που παρέχουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι πλατφόρμες παιχνιδιών για την αναφορά τέτοιων συμβάντων.
Περισσότερες πληροφορίες
Οι ειδικοί της ESET παραθέτουν ενδεικτικές ιστοσελίδες που προσφέρουν συμβουλές, επαφές και υποστήριξη για θύματα εκφοβισμού.
- saferinternet4kids.gr (Ελλάδα)
- Cybersmile (διάφορες χώρες)
- Cyberbullying Research Center (Ηνωμένες Πολιτείες)
- National Bullying Helpline (Ηνωμένο Βασίλειο)
- Kidshelpline (Αυστραλία)
- Netsafe (Νέα Ζηλανδία)
- Cyber B.A.A.P. (ινδία)
- Bully-Free (Σιγκαπούρη)
Για να μάθετε περισσότερα σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους ο διαδικτυακός εκφοβισμός μπορεί να επηρεάσει τα παιδιά, καθώς και για το πώς μπορεί να βοηθήσει η τεχνολογία, μπορείτε να μεταβείτε στην πλατφόρμα Safer Kids Online.
About The Author
